Dünyanın en büyük Müslüman ülkelerinden birinin başına seçimlerle gelen eski Nijerya cumhurbaşkanı General Buhari hayatını kaybetti.
18 Temmuz 2025 Burhanettin Akbora
2015’ten 2023’e kadar Afrika’nın en kalabalık ülkesini yöneten ve sandık yoluyla görevdeki bir devlet başkanını devirebilen ilk Nijerya Devlet Başkanı olan Muhammadu Buhari, tedavi gördüğü Londra’da Pazar günü 82 yaşında Allah’ın rahmetine kavuştu. Buhari, 2015 yılında Goodluck Jonathan hükümetini 30 yıllık askeri hizmetinin ardından koltuğundan etmişti.
İlk kez 1980’lerde bir darbenin ardından askeri bir yönetici olarak başa gelen Buhari, yolsuzluk karşıtı ve İslami inançlara bağlı siyasetiyle sadık bir takipçi kitlesi edindi. Kendisini “bir demokrat” olarak nitelendirdi ve askeri üniformasını kaftan ve takkeyle değiştirdi. “Herkese aitim ama kimseye ait değilim” sözü Buhari’nin hem destekçilerine hem de eleştirmenlerine sürekli tekrarladığı bir nakarattı.
Buhari, 2015 yılında Nijerya’nın bugüne kadarki en adil seçimi olarak değerlendirilen seçimde Goodluck Jonathan’ı yenmişti. Birçok kişi, emekli tümgeneralin ülkenin askeri devlet başkanı olarak yaptığı gibi silahlı gruplara karşı sert önlemler alacağını umuyordu. Bunun yerine, şiddet kuzeydoğudaki isyancılarla sınırlı kaldı. Ancak bu durum, kuzeybatıda silahlı adamların, güneydoğuda silahlı ayrılıkçıların ve çetelerin kontrolsüzce dolaştığı Nijerya’nın geniş kesimlerini güvenlik güçlerinin kontrolü dışında bıraktı.
Buhari’nin popüler olmasının nedeni, askeri ve sivil bir yönetici olarak gündeminin merkezinde yer alan yolsuzlukla mücadele anlayışından kaynaklanıyordu. Nijerya’nın siyasi kültüründeki yaygın yolsuzluğun ülkeyi suni olarak geride bıraktığını düşünmekteydi. Buhari, 2015’teki zaferinin ardından bazı çevrelerde hayal kırıklığına neden oldu. Kabinesini kurması altı ay sürdü. Bu süre zarfında, petrole bağımlı ekonomi düşük ham petrol fiyatları nedeniyle sekteye uğradı. Halk ona “Baba Go Slow” (Yavaş Yürüyen Baba) demeye başladı.
Muhammadu, 17 Aralık 1942’de kuzeybatıdaki Katsina eyaletindeki Daura’da doğdu ve 19 yaşında orduya katıldı. Zamanla tümgeneral rütbesine yükseldi. 1983’te cuntanın bir üyesi olarak iktidarı ele geçirdi ve kötü yönetilen ülkeyi canlandırma sözü verdi, İMF’nin zorladığı kemer sıkma politikasından sivil itaatsizliğe kadar her konuda sert tavır takındı. 1984’te askeri yönetimi, İngiltere’de yaşayan yolsuzlukla suçlanan eski bir bakanı kaçırmaya çalıştı. Londra havalimanı yetkililerinin kaçırılan politikacının bulunduğu sandığı açmasıyla bu plan başarısız oldu. Cunta lideri dönemi sadece 18 ay sürdü, bir başka Müslüman subay olan İbrahim Babangida tarafından tasfiye edildi. Buhari, 2015 yılında Jonathan’a karşı kazandığı zafere kadar sonraki 30 yılın çoğunu siyasi partilerde hariçten politikalar geliştrerek geçirdi ve cumhurbaşkanlığına aday olmaya çalıştı. Emekli tümgeneral bu dönemde Müslüman kimliği ve Müslüman halkın etkinliğinin artması için mücadelesiyle de tanındı.
Nijerya nerdeyse tamamen Müslüman bir ülkeyken 1884 Berlin Afrika konferansı ardından İngiltere tarafından işgal edilmiş, ülkede İngilizlere bağlı bir Hristiyan kesim hızla yayılmaya başlamış, o zamanki başkent Lagos’tan Müslümanlar silinmişti. Resmi rakamlarda çeyrek milyar nüfusu olan ancak bunun çok üzerinde bir nüfusa sahip olduğu iddia edilen Nijerya’da İslam dininden olanlar yarının üzerinde. Yeni başkentin Müslümanların daha yoğun yaşadığı Abuja olması ve Kano merkezli İslami kesimin etkinliğinin artması da son dönemlerde gerçekleşti.
Petrol kaynakları da bulunan, çok sayıda farklı dil konuşan etnik kesimin yaşadığı İngilizce konuşan ülkenin yüzyılın ortasında dünyadaki en büyük 10 ekonomi arasına girmesi beklenmekte. Ülkenin zehirlenerek öldürüldüğü iddia edilen eski Müslüman devlet başkanı Sani Abaça, İslam Birliği yanlısı olmuş, Necmettin Erbakan’ın D-8’ler girişimini desteklemiş, Dolmabahçede bildirgesini 1997 yılında imzalamıştı.
