Teknolojide geldiğimiz nokta: Avrupa Türk jetiyle uçacak

Savunma uzmanımız Cemil Ufuk Bakırçay, Amerikan ve İtalyan teknolojisini geride bırakan Türk jetini İspanya’nın tercih etmesini tarihçesiyle değerlendiriyor

16 Mayıs 2025 Cemil Ufuk Bakırçay

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı, satınalma anlaşmasını imzalayan İspanya’nın, Amerikalıların ve İtalyanların uçaklarını seçmeyip ilk tercihlerini Türkiye TUSAŞ tarafından üzerilen Hürjet uçağından yana kullandığını bildirdi. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ kısaltması olan TUSAŞ ile AIRBUS ve İspanya Krallığı Savunma Bakanlığı arasında imzalanan mutabakat, Hafif taarız ve jet pilotu eğitim uçağı Hürjet’in İspanya’ya satışının önünü açacak ortak altyapı üretimini öngörüyor.

*İspanyol medyası ve havacılık meraklıları da Hürjet anlaşmasını akıllı bir adım olarak niteliyorlar*

Gerçekleşme ihtimali nedir?

İmzalanan henüz bağlayıcı olmayan ancak finansman sağlamak için zorunlu ilk adım olan “memorandum of understanding” ya da Türkçesiyle niyet mutabakatı, bu yıl sonunda İnşaAllah nihai anlaşmaya dönüşecek. İstanbul’da Temmuz ayında yapılacak Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı IDEF’te İspanya ile imzalanan mutabakat zaptı daha da netleşerek İspanya Noel tatiline girmeden resmi imzalar tamamlanacak.

Tabii bu geçecek altı ay boyunca, iki ülkenin de Avrupa’nın da çıkarına olacak anlaşmayı baltalamak isteyecek çok taraf olacak. Ancak son dönemde AB liderlerinin savunma sanayii konusunda Türkiye’ye artık kapıların açılması ve ortaklaşa işler yapılması gerektiği konusunda ardı ardına açıklamaları, Baykar’ın İtalyan havacılık devi Leonardo ile yaptığı ortak üretim anlaşması, şu anda süreçleri işleyen Tayfun avcı uçaklarının ve Meteor avcı uçağı roketlerinin alım süreçleri, artık bu konuda ok yaydan çıktı izlenimi vermekte.

*Türk ve İspanyol devet ve özel sektör paydaşları mutabakatı imzaladı*

Türkiye’nin teknolojide göz kamaştırıcı ilerlemesi

İspanya Kraliyet Hava Kuvvetleri Komutanlığı, kendi personelini eğittiği eğitim uçarlarını birkaç yıl sonra envanterinden çıkaracak. Buna alternatif uçak aramasında İtalyanlar, Amerikalılar ve Türkler yarıştı. Hürjet’i kendi klasmanında dünyadaki diğer ülkelere nazaran daha yeni teknolojisi olduğunu gözlemleyen İspanya en ileri teknoloji ve en makul maliyette üretim olarak Türkiye’yi ABD ve İtalya’nın üstünde buldu.

Türkiye ve Cumhurbaşkanlığı Savaunma Sanayileri Başkanlığı, geçmişte bazı ülkelerle yaşadıkları sıkıntıları tekrar çekmemek için beraber çalıştıkları ortaklarıyla ve ülkelerle kazan-kazan politikası yürütüyor. İspanya aslında havacılık teknolojisinde geri bir ülke değil. Dünyada sivil havacılıkta lider Airbus firmasının fabrikaları Fransa’da olduğu gibi İspanya’da da var. Tusaş’ın Hürjet uçağı da bu fabrikalarda Airbus tarafından üretilecek. Tusaş ana yüklenici olacak.

Türkiye'nin havacılık sıçraması akıl almaz hızda ilerliyor — *Türkiye’nin havacılık sıçraması akıl almaz hızda ilerliyor, Baykar ve Tusaş arasındaki yenilikçi rekabet dünyada şaşkınlığa neden oluyor*

Özal devrindeki fidan 40 yıl sonra ağaç oldu

SSB’nin amacı Tusaş’ın yanısıra İspanya Airbus tesislerindeki üretimi kullanarak bizim mühendislerimizin geliştirdiği, adını havacılık öncümüz Vecihi Hürkuş’tan alan Hürjet’in AB ve 30 NATO ülkesine satışı. Bundan İspanya’nın da kazanması. Daha önce İspanya ve İtalya ile bu tür ortak imalat anlaşmaları yapılmış ancak teknoloji sağlayıcı Türkiye olmamıştı.

Türkiye’nin ileri havacılık sanayiine başlaması, 12 Eylül iktidarı döneminde ABD ile imzalanan F-16’nın Ankara’da bu iş kurulan Tusaş’ın tesislerinde üretimi anlaşmasıydı. Amerika’dan alternatif olan Lockheed Martin F-18 uçaklarını almak yerine kısmen Türkiye’de üretilmesi şartıyla General Dynamics F-16 uçaklarını almıştık. 45 yıl içinde kendi ileri nesil jet uçalarımızı üretebilir hale geldik. Önce pervaneli Hürkuş, ardından jet motorlu avcı uçağı Hürjet geldi. Bir yandan da 5. nesil Kaan test aşamasında.

Bu da Türkiye’nin Kenan Evren döneminde yapılan anlaşma ve ardından bunun Özal döneminde gerçekleşmesi ve yürürlüğe konması konusunda ne kadar haklı olduğunu iki nesil geçtikten sonra göstermiş oldu. Ancak en önemlisi mevcut iktidarın iki nesil evvel öngörülen bu adımları atma cesareti ve o dönemde üniversitede öğrenci olanların bugün tasarımcı ve yönetici konumunda Türk jetlerini uçurabilmesi.

*TUSAŞ Ankara Kahramankazan tesisleri 41’inci yılına girdi*

Uçak gemisinden kalkan savaş uçağı olacak

Hürjet şu anda bir eğitim uçağı. Ancak bu uçak aslında F-16’nın hafif bir sürümü gibi olduğu için buna füzeler, akıllı mühimmat, AESA radarı, savaş bilgisayarı gibi çağdaş havacılık teknolojilerinin monte eidlmesiyle, uçak modern 4,5. nesil bir avcı uçağı haline getirilebiliyor.

Dahası hem İspanya hem de Türkiye’de hemen hemen aynı olan amfibik helikopter gemilerinden kaldırmak da mümkün olacak. Onların orijinal Juan Carlos bizim de ona benzeyen TCG Anadolu gemimiz büyük uçaklar için uygun olmasa da Hürjet’in kalkması için yeterli olacak. Bu da uçak gemisinden kalkan dünyanın öteki yanına taşınabilecek savaş filosu anlamına geliyor.