Dünyanın en büyük Müslüman ülkelerinden birinin başına seçimlerle gelen General Muhammed Buhari hayatını kaybetti.
18 Temmuz 2025 Burhanettin Akbora
2015’ten 2023’e kadar Afrika’nın en kalabalık ülkesini yöneten ve sandık yoluyla görevdeki bir devlet başkanını deviren ilk Nijerya Devlet Başkanı olan Nijerya’nın eski Devlet Başkanı Muhammadu Buhari, tedavi gördüğü Londra’da Pazar günü 82 yaşında Allah’ın rahmetine kavuştu. Buhari, 2015 yılında Goodluck Jonathan hükümetini 30 yıllık askeri hizmetinin ardından koltuğundan etmişti.
1980’lerde bir darbenin ardından ülkeyi askeri bir yönetici olarak yöneten 82 yaşındaki Buhari, yolsuzluk karşıtı ve İslami inançlara bağlı siyasetiyle sadık bir takipçi kitlesi edindi. Kendisini “bir demokrat” olarak nitelendirdi ve askeri üniformasını kaftan ve takkeyle değiştirdi. “Herkese aitim ama kimseye ait değilim” sözü Buhari’nin hem destekçilerine hem de eleştirmenlerine sürekli tekrarladığı bir nakarattı.
Buhari, 2015 yılında Nijerya’nın bugüne kadarki en adil seçimi olarak değerlendirilen seçimde Goodluck Jonathan’ı yenmişti. Birçok kişi, emekli tümgeneralin ülkenin askeri devlet başkanı olarak yaptığı gibi silahlı gruplara karşı sert önlemler alacağını umuyordu. Bunun yerine, şiddet kuzeydoğudaki isyancılarla sınırlı kaldı. Ancak bu durum, kuzeybatıda silahlı adamların, güneydoğuda silahlı ayrılıkçıların ve çetelerin kontrolsüzce dolaştığı Nijerya’nın geniş kesimlerini güvenlik güçlerinin kontrolü dışında bıraktı.
Buhari’nin cazibesinin büyük bir kısmı, askeri ve sivil bir yönetici olarak gündeminin merkezinde yer alan yolsuzlukla mücadele anlayışından kaynaklanıyordu. Nijerya’nın siyasi kültüründeki yaygın yolsuzluğun insanları geride tuttuğunu söyledi. Ancak Buhari, 2015’teki zaferinin ardından hızla hayal kırıklığına uğradı. Kabinesini kurması altı ay sürdü. Bu süre zarfında, petrole bağımlı ekonomi düşük ham petrol fiyatları nedeniyle sekteye uğradı ve insanlar ona “Baba Go Slow” (Yavaş Yürüyen Baba) demeye başladı. Yine de 2019’daki ikinci zaferi, ilk döneminin Nijerya’da bir nesildir ilk kez yaşanan ekonomik durgunluk, petrol sahalarına yönelik militan saldırılar ve tekrarlanan hastane yatışlarıyla gölgelenmesine rağmen geldi.
Buhari, 17 Aralık 1942’de kuzeybatıdaki Katsina eyaletindeki Daura’da doğdu ve 19 yaşında orduya katıldı. Sonunda tümgeneral rütbesine yükseldi. 1983’te askeri bir yönetici olarak iktidarı ele geçirdi ve kötü yönetilen bir ülkeyi canlandırma sözü verdi. Buhari, Uluslararası Para Fonu’nun aradığı koşullardan otobüs kuyruklarındaki itaatsizliğe kadar her konuda sert bir tavır takındı.
1984’te yönetimi, İngiltere’de yaşayan eski bir bakanı ve yüksek sesle eleştiren birini kaçırmaya çalıştı. Londra havalimanı yetkililerinin kaçırılan politikacının bulunduğu sandığı açmasıyla plan başarısız oldu. İlk iktidar dönemi kısa sürdü. Sadece 18 ay sonra, bir başka askeri subay olan İbrahim Babangida tarafından görevden alındı.
Buhari, 2015 yılında Jonathan’a karşı kazandığı zafere kadar sonraki 30 yılın çoğunu kenar siyasi partilerde geçirdi ve cumhurbaşkanlığına aday olmaya çalıştı. Emekli tümgeneral Müslüman kimliği ve Müslüman halkın etkinliğinin artması için mücadele etmesiyle de tanınmakta.
Nijerya nerdeyse tamamen Müslüman bir ülkeyken 1884 Berlin Afrika konferansı ardından İngiltere tarafından işgal edilmiş, ülkede İngilizlere bağlı bir Hristiyan kesim hızla yayılmaya başlamış, o zamanki başkent Lagos’tan Müslümanlar silinmişti. Resmi rakamlarda çeyrek milyar nüfusu olan ancak bunun çok üzerinde bir nüfusa sahip olduğu iddia edilen Nijerya’da İslam dininden olanlar yarının üzerinde. Yeni başkentin Müslümanların daha yoğun yaşadığı Abuja olması ve Kano merkezli İslami kesimin etkinliğinin artması da son dönemlerde gerçekleşti.
Petrol kaynakları da bulunan, çok sayıda farklı dil konuşan etnik kesimin yaşadığı İngilizce konuşan ülkenin yüzyılın ortasında dünyadaki en büyük 10 ekonomi arasına girmesi beklenmekte. Ülkenin zehirlenerek öldürüldüğü iddia edilen eski Müslüman devlet başkanı Sani Abaça, İslam Birliği yanlısı olmuş, Necmettin Erbakan’ın D-8’ler girişimini desteklemiş, Dolmabahçede birliğe imza atmıştı.
