Tuna kuruyor
Türk ve Avrupa tarihinde önemli yere dahip, 10 ülkeden geçen ve onmilyonlarca insanın hem sulama hem taşımcalık olarak can damarı olan Tuna Nehrinin iklim değişimi sonucu hızla kuruması ekoloji, enerji ve ticareti de tehdit ediyor.
Avrupa’daki en büyük ikinci akarsu olan Tuna Nehri’nin su seviyesi, Sırbistan’ın Novi Sad kentinde, kuraklığa ve aşırı sıcaklara bağlı sebeplerden normal düzeyin çok altına düştü. Sırbistan Hidrometeoroloji Enstitüsü Hidrolojik Tahminler Dairesi Almanya’dan doğan ekolojideki temel unsur olan Tuna Nehri’nde yaşanan su seviyesindeki düşüş alarmı verdi. Son 80 yılda görülen en kurak yıllar arasında da yer alan 2022’de yeterli miktarda kar yağmadığı, yazın da nehirlerde ortalama sıcaklığın 26 derecenin üstünde seyrettiği için başta bitki ve hayvan yaşamını yok ettiği bildirildi. Tuna nehir havzası 801 bin 463 kilometre kare toplam alanıyla Avrupa’nın en büyük ikinci nehir havzası özelliğine sahip.
Nehirlerdeki su seviyesinin düşmesinin ve sıcaklığın artmasının sudaki oksijen miktarı etkilemekte ve balıkçılığa da darbe vurmakta. Sırbistan Hidrometeoroloji Enstitüsünce yapılan açıklamada, Tuna Nehri’nin yanı sıra Sremska Mitrovica ve Sabac yakınlarındaki Sava Nehri’nin su seviyesinin de önümüzdeki günlerde düşük seyredeceğini duyuruldu.
Tuna’nın su seviyesi düşünce yakıt ve yük taşıyan büyük gemiler için sorun oluşturmakta. Bir zamanlar Tuna üzerindeki en önemli Türk merkezi olan Adakale’yi sular altında bırakan Tito ve Çavuşesku arasında anlaşmayla inşa edilen Romanya ve Sırbistan arasında Tuna Nehri üzerinde Balkanların en büyük hidroelektrik santrali Demirkapı 1 Hidroelektrik Santrali’nde şimdilik kriz noktasına gelinmedi.
İnşaat, kimya, petrol endüstrileri ve tarım gibi alanlarda, nehir trafiğinin ana kullanıcılar tarafından kullanılabilmesi ve nehirdeki su akışının sağlanması gerekiyor. Tuna Nehri’nin işlevselliği enerji tedariki için de çok önemli. Bu sebeple önlemler sürüyor. Tuna’daki en önemli kanallar Tuna-Tizsa, Tuna-Karadeniz ve Ren-Main-Tuna kanalları Avrupa ticareti için önemli su yolları.
Devlet verilerine göre Tuna Nehri’nin Novi Sad’dan geçen su seviyesi yarım metrenin altına kadar düştü. Ülkedeki yüksek sıcaklık ve kuraklık sebebiyle nehrin su seviyesindeki düşüş, Novi Sad sakinlerini korkuttu. Novi Sad Osmanlı tarihinde önemli yer tutan tarihi Petrovaradin kentinin karşı yakasında yer alıyor.
Tuna, Almanya’nın Donaueschingen kasabasındaki iki çayın birleşmesi ile doğuyor ve Almanya’dan sonra Avusturya, Slovakya, Macaristan, Hırvatistan, Sırbistan, Romanya, Bulgaristan, Ukrayna ve Moldova dahil 10 ülkeden akarak en sonunda Karadeniz kuıyılarına dökülüyor. Bosna-Hersek’e adını veren Saraybosna’da başlayan Bosna nehri Sava’ya dökülüyor, o da Belgrad’da Tuna’ya katılıyor. Tuna üzerinde adalar da bulunmakta, Balkan halkları Tuna’daki bu nehir toprakları için Türkçe “ada” adını kullanıyorlar. Bunların en büyüğü 48 kilometre uzunluğundaki Csepel Adası 6 kilometre genişliğe sahip.
